قهوه یکی از پرمصرفترین نوشیدنیهای جهان است که در بیش از ۷۰ کشور کشت میشود. در میان گونههای مختلف قهوه، دو نوع اصلی عربیکا (Arabica) و روبوستا (Robusta) بیشترین سهم تولید و مصرف را دارند. اگرچه عربیکا اغلب به دلیل طعم ملایم و عطر پیچیده شناخته میشود، اما قهوه روبوستا نیز ویژگیهای خاص و ارزشمندی دارد که باعث شده جایگاه ویژهای در صنعت قهوه پیدا کند.
تاریخچه و خاستگاه
قهوه روبوستا که نام علمی آن Coffea canephora است، در اواخر قرن نوزدهم در آفریقای مرکزی کشف و شناسایی شد. این گونه بیشتر در مناطق استوایی با دما و رطوبت بالا رشد میکند و به دلیل مقاومت بالاتر نسبت به آفات و شرایط سخت آبوهوایی، بهسرعت در کشورهای مختلف مورد کشت قرار گرفت. امروزه کشورهای ویتنام، برزیل، اندونزی و اوگاندا بزرگترین تولیدکنندگان قهوه روبوستا هستند.
ویژگیهای گیاهشناسی
-
ارتفاع رشد: معمولاً در ارتفاع ۲۰۰ تا ۸۰۰ متر از سطح دریا کشت میشود (درحالیکه عربیکا به ارتفاع بالاتر نیاز دارد).
-
مقاومت: روبوستا در برابر بیماریها و حشرات مقاومتر است.
-
اندازه دانه: دانهها گردتر و کوچکتر از عربیکا هستند.
-
میزان کافئین: بین ۲ تا ۲.۷ درصد، تقریباً دو برابر بیشتر از عربیکا.
طعم و عطر قهوه روبوستا
قهوه روبوستا طعمی قویتر، تلختر و خاکیتر دارد. برخی نتهای چشایی معمول آن شامل:
-
تلخی بالا
-
طعمهای شکلات تلخ و فندق
-
گاهی حس دودی و چوبی
این ویژگیها باعث میشود روبوستا برای افرادی که به دنبال قهوهای پرقدرت با کافئین بالا هستند، انتخاب مناسبی باشد.
کاربردهای قهوه روبوستا
-
اسپرسو: روبوستا به دلیل ایجاد کرمای غلیظتر و طعم قویتر، در ترکیب اسپرسوها بسیار محبوب است.
-
ترکیب با عربیکا: بسیاری از برندها برای ایجاد تعادل در طعم و بالا بردن سطح کافئین، روبوستا را با عربیکا مخلوط میکنند.
-
قهوه فوری (Instant Coffee): به دلیل هزینه کمتر و بازده بالاتر، قهوه فوری عمدتاً از دانههای روبوستا تهیه میشود.
-
بازارهای محلی: در کشورهایی مثل ویتنام، قهوه روبوستا بهصورت خالص مصرف میشود و بخش مهمی از فرهنگ قهوهنوشی است.
فواید سلامتی
-
انرژیبخش قوی: به دلیل کافئین بالاتر، برای رفع خستگی مؤثرتر از عربیکا عمل میکند.
-
ضد میکروب: تحقیقات نشان دادهاند که ترکیبات موجود در روبوستا خاصیت ضد میکروبی دارند.
-
افزایش تمرکز و هوشیاری: کافئین بالا سبب تحریک بیشتر سیستم عصبی میشود.
معایب و نکات منفی
-
طعم تلخ و کمتر عطردار: بسیاری از علاقهمندان قهوههای تخصصی (Specialty Coffee) آن را کمتر ترجیح میدهند.
-
اسیدیته پایینتر: نسبت به عربیکا پیچیدگی طعمی کمتری دارد.
-
تأثیر بر معده: مصرف زیاد آن ممکن است برای افراد حساس مشکلات گوارشی ایجاد کند.وضعیت بازار جهانی
طبق آمارهای بینالمللی، حدود ۴۰ درصد از تولید جهانی قهوه مربوط به روبوستا است. ویتنام بهعنوان بزرگترین تولیدکننده روبوستا، نقش کلیدی در صادرات این نوع قهوه دارد. از آنجا که هزینه تولید روبوستا پایینتر است، بسیاری از شرکتهای قهوه برای عرضه محصولات اقتصادیتر از آن استفاده میکنند.
نتیجهگیری
قهوه روبوستا اگرچه به اندازه عربیکا در دنیای قهوههای تخصصی محبوبیت ندارد، اما نقش بسیار مهمی در صنعت قهوه ایفا میکند. طعم قوی، میزان کافئین بالا، مقاومت گیاهی و قیمت مناسب، عواملی هستند که روبوستا را به گزینهای ارزشمند برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگان تبدیل کردهاند.
